Trần Quốc Việt dịch
Trong khi lắng nghe tất cả những lời này, tôi chợt nhớ lại con thỏ rừng mà Makar có lần bẫy được. Con thỏ ấy to và đẹp. Ở nó ta thấy toát lên niềm khao khát tự do, phóng nhanh, lăn lộn vui thú, và băng mình thoát thân. Sau khi bị nhốt trong chuồng nó lồng lộn, dậm chân, húc đầu vào tường. Sau vài ngày, tức mình vì thấy nó bất kham, Makar ném tấm vải dầu nặng nề trùm lên nó. Con thỏ rừng vùng vẫy chống chọi mãnh liệt dưới tấm vải dầu, nhưng cuối cùng đành chịu thua. Rốt cuộc nó trở nên thuần và chịu ăn từ tay tôi.
Ngày nọ Makar say khướt nên quên đóng cửa chuồng lại. Con thỏ rừng nhảy ra và bắt đầu chạy về hướng đồng cỏ. Tôi nghĩ chỉ cần một cú phóng thật mạnh nó sẽ lao thẳng vào đám cỏ cao rồi biến mất mãi mãi. Nhưng nó lại ngồi xuống, hai tai vểnh lên, tường chừng như đang tận hưởng tự do mới tìm lại. Từ các cánh đồng và khu rừng đằng xa vọng lại bao âm thanh chỉ nó mới có thể nghe và hiểu, những mùi và hương thơm chỉ nó mới có thể cảm nhận. Chung quanh chỉ có mình nó; nó đã bỏ lại cái chuồng đằng sau.
Bất ngờ trong lòng nó có sự thay đổi. Đôi tai thính nhạy cụp xuống, tự dưng nó thu mình nhỏ lại. Nó nhảy một lần nữa và râu nó vểnh lên, nhưng nó không chạy mất. Tôi huýt sáo thật lớn để mong nó hồi tỉnh lại mà hiểu ra nó đã được tự do. Nhưng nó chỉ quay đầu lại và, như thể đột nhiên già hẳn và co rúm lại, nó chậm chạp trở về chuồng. Dọc đường nó dừng lại một lát, đứng thẳng, hai tai vễnh lên, quay lại ngoái nhìn lần nữa rồi nó đi ngang qua lũ thỏ nhà đang nhìn nó chăm chú và nhảy vào chuồng.
Tôi đóng cửa chuồng lại, tuy không cần thiết. Giờ đây nó mang cái chuồng ở trong lòng, cái chuồng ấy đã trói buộc trí não và tâm hồn và làm tê liệt các cơ bắp nó. Tự do đã khiến nó khác xa với đám thỏ nhà cam phận, buồn ngủ, giờ đây bỏ nó đi giống như mùi hương cuối cùng dậy lên từ cánh hoa khô nát vụn rồi tan biến theo gió.
Nguồn: Trích từ tác phẩm The Painted Bird, trong chương 19, của nhà văn người Mỹ gốc Ba Lan Jerzy Kosinski (1933-1991). Tựa đề của người dịch.