Ở nước dân chủ yêu nước là bảo vệ và duy trì tự do. Ở nước toàn trị yêu nước là kéo dài thực trạng, hay đúng hơn, mở rộng và nhân mãi ra kiếp đời nô lệ khốn khổ qua nhiều thế hệ.
Yêu nước của người nô lệ khác với yêu nước của người tự do.
Người nô lệ không thể nào yêu nước thực sự vì họ không có tự do. Lòng yêu nước của họ phải phụ thuộc vào ý muốn của người chủ. Khi cần, người chủ thổi kèn để dẫn dụ cho lòng yêu nước của người nô lệ trỗi dậy, khi không cần, người chủ treo con roi lơ lửng trên đầu nô lệ nhằm đè nén lòng yêu nước của họ xuống.
Còn người tự do yêu nước vì muốn bảo vệ nền tự do họ đang hưởng. Nếu người tự do không yêu nước thì sau khi mất nước họ sẽ trở thành nô lệ. Vì lẽ đó ngưòi tự do phải yêu nước bằng sinh mạng của mình để duy trì tự do cho mình, con cháu và các thế hệ tương lai.
Nhà văn Nga Lev Tolstoy viết như sau về lòng yêu nước:
"Trong ý nghĩa đơn giản nhất, rõ ràng nhất, và hiển nhiên nhất lòng yêu nước đối với kẻ cai trị chỉ là phương tiện để đạt được các tham vọng và những thèm muốn khát khao của họ, còn đối với kẻ bị trị là sự từ bỏ nhân phẩm, lý trí, và lương tâm, cùng với sự tôn thờ mù quáng những kẻ cầm quyền." Từ đấy, ông kết luận "yêu nước là nô lệ."
Người tự do chết mãn nguyện và chấp nhận cho cái giá phải trả cho lòng yêu nước vì họ biết con cháu họ có thể sống trong tự do như họ, nhưng người nô lệ chết tức tưởi và khốn khổ cho cái giá phải trả cho lòng yêu nước của người chủ mà sẽ tiếp tục cai trị con cháu họ.
Khi xiềng xích nô lệ rớt xuống lòng yêu nước đích thực mới bắt đầu hồi sinh.